Sürdürülebilirlik konusu üzerine çok uzun zamandır yazmak istiyordum. Özellikle bu konuda paylaşım yapan birkaç arkadaşıma “evde sürdürülebilirlik” konusundan bahsetmelerini istemiştim. Bu konuyu daha çok konuşuyor olmamız gerektiğine inanıyorum. Çünkü kadın öğrenirse herkes öğrenir!
Modern dünyada evlerimiz, sadece barındığımız alanlar değil, aynı zamanda doğrudan dünyanın geleceğini etkileyen önemli birer “kaynak tüketim” noktası haline geldi. Yapılan birçok uluslararası araştırma, günlük yaşam alışkanlıklarımızı sürdürülebilir hale getirerek, küresel ölçekte büyük bir fark yaratabileceğimizi ortaya koyuyor. Son yıllarda sıkça konuştuğumuz ama uygulanabilir hale getirmediğimiz “sürdürülebilirlik” artık dikkate alınmalı. Beta kuşağı olan geleceğimizin çocuklarından bahsetmiştim önceki yazılarımda. Onlara güzel bir gelecek bırakmak bizim görevimiz ve hala adım atmak için geç değil.
Peki biz bu konuda minik adımlarla neler yapabiliriz. Minik dediğime bakmayın bireysel adımlar toplandığında ciddi bir sonuç ortaya koymuş oluyoruz. Üstelik yazdığım her madde için “aman bunda ne var ki hep bildiğimiz şeyler” diyeceksiniz. Sesi ben daha yazımı yayınlamadan duyuyorum. Önemli olan hangilerini istikrarlı bir şekilde uygulayabiliyoruz?
1. Evlerdeki Enerji Tüketimi ve Etkisi
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) verilerine göre, konut sektörü küresel enerji tüketiminin yaklaşık %29’unu oluşturuyor ve bu tüketim, karbon salımının önemli bir bölümüne neden oluyor. Burada kısa bir detay bırakmak istiyorum. Karbon salınımını sürekli duyuyoruz hatta çoğumuz biliyoruz fakat kim bilir belki bilmeyenler de vardır.
“Karbon salınımı, çoğunlukla insan faaliyetleri sonucunda atmosfere salınan karbon dioksit (CO₂) veya diğer sera gazlarının genel ifadesidir. Fosil yakıtların (kömür, petrol, doğalgaz) yakılması, ulaşım araçları, endüstriyel işlemler, tarımsal faaliyetler ve ormansızlaşma gibi nedenlerle ortaya çıkan bu gazlar, küresel ısınmaya ve iklim değişikliğine yol açar. Karbon salınımını azaltmak için yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek, enerji verimliliğini artırmak ve sürdürülebilir tarım/orman politikaları uygulamak büyük önem taşır.”
Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan bir raporda, LED ampullere geçmek gibi küçük adımların, bir hanenin yıllık enerji giderlerini %10’a kadar azaltabileceği belirtiliyor. Ki biz bunu yıllardır yapıyoruz. ABD Enerji Bakanlığı verileri, doğru yalıtımın bir evin ısıtma ve soğutma faturalarında %20’ye varan tasarruf sağlayabildiğini gösteriyor. Yalıtım yapılmış bir binanın bizlere kattığı faydalar ortada.
2. Su Tasarrufu ve Kaynak Yönetimi
Dünya Kaynakları Enstitüsü (WRI), 2040’a kadar dünya nüfusunun önemli bir bölümünün “ciddi su sıkıntısı” çekeceğini tahmin ediyor. Evsel su tüketiminin azaltılması, bu krizin derinleşmemesi için kritik önem taşıyor.
Uzmanlar günlük alışkanlıkların etkisini vurguluyor ve diyorlar ki; diş fırçalarken veya bulaşık yıkarken gereksiz su akışını engelleyerek yılda yüzlerce litre su tasarrufu yapılabilir. Ayrıca, Birleşik Krallık’ta yapılan bir çalışmada, yağmur suyu toplama sistemlerinin (basit varil veya daha gelişmiş sarnıçlar) bahçe sulama ihtiyacının %40’a kadarını karşılayabildiği belirtiliyor. Günlük kullanımlarımızı gözden geçirip, bitki yetiştiren ya da bahçesi olanlar varsa yağmur suyu birikiminden kazançlı çıkabiliriz.
3. Gıda İsrafını Önleme ve Atık Yönetimi
Gıda Atığına Dikkat! FAO (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü), her yıl dünyada üretilen gıdanın üçte birinin israf edildiğini raporluyor. Bunların büyük bir bölümü evlerde bozulmaya bırakılan veya çöpe atılan gıdalardan oluşuyor. Bunun önüne geçebiliriz. Doğru planlama ve kompost yapmak. Haftalık yemek planı yapmak, hem bütçeyi koruyor hem de gıda atığını azaltıyor. Atık meyve-sebze kabuklarını değerlendirmek için kompost yaparak, toprağı zenginleştirmek de mümkün. Tabii kompost yine bitki yetiştiriyor ya da bahçemiz varsa işe yarayacaktır. Bir de geri dönüşüm alışkanlığı çok önemli. Plastik, kâğıt ve camı ayrı ayrı toplayıp geri dönüşüm sistemine dâhil etmek, şehir atıklarının azalmasına ve temiz bir çevre oluşmasına katkı sağlıyor.
4. Dijital Çözümler ve Akıllı Ev Teknolojileri
Akıllı termostat ve sayaçlar araştırmalara göre, enerji maliyetlerini %10–15 oranında düşürebildiğini gösteriyor. Isıtma ve soğutmayı sadece ihtiyaç olduğunda devreye sokan bu cihazlar, kullanıcı alışkanlıklarını analiz edip en verimli ayarları öneriyor. Ayrıca ışığı, ısıtıcıyı veya klimayı evde olmadığınız zamanlarda kapatmayı unutmamak, basit ama etkili bir sürdürülebilirlik adımı.
Online Farkındalık Platformları Birçok web uygulaması ve mobil platform, kullanıcıların karbon ayak izini ölçerek, onları daha sorumlu tüketime teşvik ediyor.
5. Bireysel Eylemler, Kolektif Kazanımlar
Dünyanın dört bir yanında yürütülen araştırmalar gösteriyor ki, küçük bireysel adımlar bile toplu olarak büyük bir etki yaratabiliyor.
• Alışverişte bilinçli tercihler yapmak,
• Geri dönüşümü bir yaşam tarzı haline getirmek,
• Enerji verimliliği odaklı cihazlar kullanmak,
• Suyu israf etmeden tüketmek,
• Ve tüm bunların ötesinde, dönüşümü ailemizle ve çevremizle paylaşmak…
Bu eylemler, sadece gezegenin geleceğini değil, aynı zamanda gelecek nesillerin yaşam kalitesini de doğrudan etkiliyor. Mutfakta, banyoda, oturma odasında ya da bahçede atacağınız her sürdürülebilir adım, daha yaşanabilir bir dünya inşa etmenin en etkili yollarından biri olarak öne çıkıyor.
Günlük hayatımıza dahil edeceğimiz ufak değişimlerin, büyük farklar yaratma potansiyeli olduğunu hiçbir zaman unutmayalım.
Banu Kalyoncu